Paratoner Periyodik Kontrol ve Yıldırımdan Korunma

Paratoner ve yıldırımdan korunma sistemleri, yapıların ve tesislerin yıldırım düşmesi sonucu oluşabilecek can ve mal kayıplarına karşı korunmasını sağlar. Bu sistemlerin etkinliğini sürdürebilmesi için düzenli olarak paratoner periyodik kontrol işlemlerinin yapılması zorunludur.

Kontroller, yalnızca yıldırım riski taşıyan yüksek yapılar için değil. Sanayi tesisleri, kamu binaları, akaryakıt istasyonları ve enerji merkezleri gibi tüm yapılarda güvenlik gereği uygulanmalıdır.

1. Yasal Dayanak ve Sorumluluklar

Paratoner ve yıldırımdan korunma sistemleriyle ilgili tüm muayene süreçleri, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği, ve TS EN 62305 (Yıldırımdan Korunma Standardı) esas alınarak yapılır.

Ayrıca, sistemlerde kullanılan iletken, bağlantı ve topraklama bileşenleri paratoner tesisatı yönetmeliği kapsamında değerlendirilmeli ve yılda en az bir kez yetkili mühendisler tarafından kontrol edilmelidir.

Bu denetimler; İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ne göre “periyodik kontrol zorunluluğu” kapsamındadır. Kontrol sonucu hazırlanan rapor, sistemin güvenli kullanım belgesidir.

2. Paratoner Periyodik Kontrolü Nasıl Yapılır?

Paratoner periyodik kontrolü, yıldırımdan korunma sisteminin hem fiziksel bütünlüğünü hem de elektriksel sürekliliğini doğrulamak için yapılır.

Denetim aşamaları genellikle şu şekilde ilerler:

2.1. Görsel Muayene

Koruma boruları, iletken bağlantıları, kroşe aralıkları ve bağlantı klemensleri incelenir. Korozyon, gevşek bağlantı veya mekanik deformasyon olup olmadığı kontrol edilir.

2.2. İletken Sürekliliği Testi

İndirme iletkenleri ile topraklama hattı arasındaki elektriksel süreklilik ölçülür. Direnç değeri düşük olmalı ve bağlantılar kopuk olmamalıdır.

2.3. Topraklama Direnci Ölçümü

Her paratoner hattının topraklama direnci ayrı ayrı ölçülür. Direnç değeri genellikle 10 ohm’un altında olmalıdır.

Ölçüm, jeneratör topraklama yönetmeliği ve Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği esaslarına uygun şekilde yapılır.

2.4. Aktif Paratoner Testi

Elektronik tetikleme sistemi bulunan aktif paratonerlerde, iyonizasyon süresi ve darbe iletim hızı test edilir. Gerekirse cihaz üretici yönergelerine göre kalibrasyon yapılır.

2.5. Muayene Klemensi Kontrolü

Her hattın üzerinde, kolay erişilebilir konumda muayene klemensi bulunmalı ve klemens oksitlenmeye karşı korunmalıdır. Bu alan test ölçümlerinin tekrarlanması için kritik öneme sahiptir.

3. Yıldırımdan Korunma Tesisatının Temel Bileşenleri

Yıldırımdan korunma sistemi üç temel bölümden oluşur: yakalama ucu, iletken hat ve topraklama sistemi. Bu bileşenlerin her biri, periyodik kontroller sırasında ayrı ayrı değerlendirilir.

3.1. Yakalama Ucu (Paratoner)

Yıldırımın ilk temas noktasıdır. Ucu paslanmamış ve bağlantısı sağlam olmalıdır.

3.2. İndirme İletkenleri

Yakalama ucundan gelen akımı güvenli biçimde toprağa aktarır. Tüm iletkenler galvanizli çelik veya bakır olmalı, kıvrım açıları yönetmelikteki sınır değerleri aşmamalıdır.

3.3. Muayene Klemensi

Ölçüm ve bakım sırasında hattın devreden çıkarılmasını sağlar. Zeminden yaklaşık 270 cm yükseklikte olmalıdır.

3.4. Topraklama Elektrodu

Yıldırım akımını toprağa ileten çubuk veya halka şeklindeki metal sistemdir. Direnci düşük olmalı ve diğer koruma topraklamalarıyla eşpotansiyel bağlanmalıdır.

4. Kontrol Sonuçları ve Raporlama

Her periyodik kontrol sonucunda aşağıdaki bilgiler yer alır:

• Ölçüm cihazı marka-model ve kalibrasyon bilgileri
• Topraklama direnç değerleri
• Görsel muayene notları ve eksiklikler
• Uygunsuzluk tespitleri ve düzeltme önerileri
• Uygun veya Uygun Değil değerlendirmesi

Rapor sonunda sistemin güvenli kullanım süresi belirtilir. Genellikle bu süre bir yıldır, ancak yıldırım riski yüksek bölgelerde altı ayda bir kontrol önerilir.

5. Paratoner Tesisatı Yönetmeliği

Paratoner ve yıldırımdan korunma sistemlerinin periyodik kontrolü, yalnızca yönetmelik gereği değil, tesis güvenliği için de zorunludur. Zamanında yapılan kontroller, yıldırım kaynaklı arızaları önler, ekipman ömrünü uzatır ve işletme sürekliliğini sağlar.

Her kontrolün yetkili mühendislerce yapılması ve sonuçların kayıt altına alınması, güvenli ve sürdürülebilir bir elektrik altyapısının temelidir.

Opwire Periyodik Kontrol Yazılımı sayesinde periyodik kontrollerinizi kaçırmadan, müşteri kayıtlarını düzenli ve profesyonel bir şekilde yönetebilirsiniz. Daha fazla bilgi için ücretsiz demo sayfamızdan bizimle iletişime geçin.